Droge feitjes en net geen natte voeten

In het kader van de mooie discussie die het Baikalmeer heeft opgeroepen wil ik jullie graag verwennen met een paar droge feitjes over dit unieke meer. Colin Thubron heeft in zijn boek 'In Siberia' een een heel stel opgesomd en die plagieer ik gaarne.

Het water is ontzettend blauw. Moet ik zelf nog zien, blauw vergaat een beetje met ijs. Schijnbaar komt dit omdat dit ook het diepste meer ter wereld is. Andere kleuren worden als het ware gefilterd. Naast blauw is het enorm helder. Tijdens zwemmen/varen riskeer je hoogtevrees, omdat je 40 meter de diepte in kunt zien. Helder betekent echter niet hetzelfde als schoon, volgens mij.

Het meer bevindt zich op de grens tussen twee tektonische platen die uit elkaar drijven, waardoor het meer steeds dieper komt te liggen. Op sommige plaatsen is het meer meer dan 1,5 kilometer diep. Dieper wordt een meer op aarde niet! Uiteindelijk – eventjes geduld – zal het meer de vijfde wereldzee worden, Azië in tweeën scheurend.

Het Baikalmeer bevat ongeveer 20% van al het zoetwater op aarde. Een vijfde! Dat is evenveel water als in de Baltische Zee, en meer dan de 'Great Lakes' bij elkaar.

En ja, er is wel degelijk een 'overloop': de Angara. Deze rivier gaat langs Irkoetsk, de reden dat ze daar wel pekel mogen strooien. Lang Ulan-Ude stroomt de Selenga, die net als 300 andere rivieren en stroompjes in het Baikalmeer uitmondt. En daarom mag bij ons niet gestrooid worden. Voordeel: je schoenen worden wel vies van het zand dat in plaats daarvan gestrooid wordt, maar het vreet tenminste je leer niet op!

Als we het Baikalmeer laten leeglopen door de Angara, en vervolgens alle rivieren van de wereld erin laten uitkomen, ik herhaal, ALLE rivieren van de wereld, is het met een jaar tijd nog niet gevuld tot het huidige peil. Moet er al iemand plassen?

Er leven 2000 soorten in het Baikalmeer, waarvan 1200 alleen daar. Er leven soorten die overgebleven zijn uit de tijd dat Siberië onder zee lag, allemaal nauwelijks geëvolueerd sindsdien, maar 'gewone' vissen die naar het meer zwemmen, sterven onverklaarbaar uit.

Een rare verzameling beestjes leeft er: de omoel is er maar eentje van. De omoel, wanneer gevangen, 'huilt' en schijnbaar klinkt dat als 'omoel'. Ze leggen eitjes in de Selenga-delta maar keren terug voor het meer bevroren is. In de lente zwemmen de jonkies nietsvermoedend recht in de hongerige monden van papa en mama.
Het 'Baikalpaard', een schaaldier, houdt twee stenen vast, als ware het ballast. In de diepten zwemt de 'golianka' rond. Het beest is zo doorzichtig dat je er de krant door kan lezen. Het doet alsof het een vis is, maar baart wel levende jongen. Na zijn dood komt het lichaam bovendrijven, maar zonder de druk explodeert het lichaam en laat niets anders achter dan een plas olie en een ruggengraatje. Schijnbaar kun je die olie in je lampje doen...
De nerpa is de enige zoetwaterzeehond te wereld, achtergebleven toen de zee zich terugtrok. Ik hoop er zeker één of meer te zien, ze schijnen nóg schattiger te zijn dan gewone huis-tuin-en-keuken-Pieterbuurenzeehonden.

Het meer heeft een raadselachtig zelfreinigend vermogen. Drenkelingen worden nooit gevonden, botten en kleding verdwijnen in het niets. Daarbij helpt een unieke krabsoort nog een handje door het meer te ontdoen van protoplasma. Of dit genoeg is om de schade van de onlangs heropende papierfabriek teniet te doen is maar de vraag, vrees ik. De stand van sommige diersoorten loopt al behoorlijk terug, zoals de nerpa. Er zijn er nog veel, maar wel steeds minder...

Er schuilt een mooie Boerjatische mythe achter het Olkhon eiland. De god Baikal huwelijkte zijn dochter uit, maar zij verkoos ervandoor te gaan met haar ware liefde. Gek van woede/verdriet gooide Baikal een rots naar zijn vluchtende dochter en haar lief, en die rots is het eiland.

In de zomer is het eiland toegankelijk per boot, in de winter kun je erheen lopen/rijden. Extreme temperatuurschommelingen en aardschokken kunnen echter enorme scheuren veroorzaken. Eentje daarvan heeft vorig jaar het leven van de Boerjatische minister van Transport (hoe ironisch) geëist.

Okee, nu weten we natuurlijk nog niet of het nou veilig is om te zwemmen in het Baikalmeer of niet. Vervuiling is er zeker, is het niet van de papierfabriek (die schijnbaar wel filters heeft, maar die werken maar half), dan wel van stadsvuil. Het meeste vanuit, eh ja sorry, Ulan-Ude. Verder weet ik alleen te vertellen dat iedereen erin zwemt. Niet dat dat een goed voorbeeld is, maar when in Rome... De kou is erger. Het water komt nauwelijks boven de 15 graden uit! We zullen zien.

Terug naar een onderwerp waar ik meer vanaf weet: mij! Pavel, één van de klusjesmannen die ik in het theater heb leren kennen, is in het oh-zo-trotse bezit van een auto en bood aan mij en Leonie naar het Baikalmeer te rijden op Paasdag. Zeg daar maar eens nee tegen. Dus zondagochtend begonnen wij aan een geheelverzorgde reis naar het Baikalmeer.

Vanuit de auto konden we links van ons het meer al zien liggen, maar zo'n verre witte horizon doet dan eigenlijk niet zoveel. Totdat Pavel afsloeg, een stukje doorreed... En dan sta je opeens op het Baikalmeer! Erop, ja! Geen scheuren gezien :-) Prachtig, wel frisse wind. Je kunt er ook leuk op spelen, als de autoeigenaar even vergeet dat zijn schatje ook gevoel heeft en een paar rondjes rondslipt. Je raakt toch niets! Zonder gordel natuurlijk, mocht je toch kopje onder gaan.

We hebben wat op het ijs rondgewandeld. Je komt er de vreemdste vormen tegen. Glad is anders, Sven zou er heel wat over te klagen hebben :-) Mijn theorie is dat vanuit de oevers het ijs dichtgroeit en dan 'verfrommelt' (zie foto's). En dat die aardschokken ook niet helpen. Iemand een meer wetenschappelijke verklaring?

Terug aan wal zijn we naar een warmwaterbron gegaan, dit keer zo'n stinkende, rook naar ei... Bah! Gelukkig ruik je daar, eenmaal binnen (zo zijn we dan ook wel weer he, dakkie erop!) niet zo veel van. Het water voelt een beetje olieachtig aan en schijnt werkelijk overal goed voor te zijn.

Daarna weer op de terugweg, onderweg gegeten en met een ondergaande zon in de achterruit Ulan-Ude weer binnen gereden. Mooie dag! En heb ook nog eens iets belangrijks geleerd: wildplassen is een stuk makkelijker in de sneeuw dan op straat/ijs!

Bij het vorige verhaal heb ik wat foto's van Helsinki en Moskou (deel 2) toegevoegd. Kijk dus nog even terug als je die wilt zien.

Madeleine: Geen zorgen, het is hier al ruim 3 graden boven nul geweest. Het is niet zozeer koud geweest vanwege de noordelijke ligging, want Ulan-Ude ligt bijna precies op dezelfde hoogte als Tilburg, maar zo'n continentaal klimaat maakt voor lange koude winter en een korte maar hete zomer. Is mij beloofd...

Yolanda: deze reis wat half maart. Met de trein naar Moskou duurt ongeveer vijf dagen, iets wat je niet iedere keer wilt doen, hihi.

Es: spamomentjes zijn heerlijk. Ga hier bij mij om de hoek ook de sauna maar eens opzoeken, hmm!

Trees: die bakker zit flink ver weg dan! ;-)

Michiel: fijn dat je er weer bent!

Thea: van Riga heb ik alleen het vliegveld gezien, en dat mag er best wezen hoor. Helsinki is mooi, maar moet zeggen dat ik niet vreselijk onder de indruk was. Ben een beetje afgestompt misschien, maar vond Stockholm mooier.

Mama: gek hoe die aanslagen hier nauwelijks stof voor gesprek zijn. En als ze dat zijn, komt de ware Rus naar boven. Een vriendinnetje van Anna vond dat gesluierde vrouwen gewoon de toegang tot de metro ontzegd moest worden... Zou het goed vinden met een zekere blonde politicus bij ons, denk ik.

Laura: het wachten was op jou, hihi. Het mooie weer is weer even weg, we hebben een paar dagen boven nul gehad met een prachtig zonnetje erbij, maar dat is weer voorbij :-(

Papa: jep, heel handig!

Joske: wat leuk dat je meeleest en vooral dat je ook EVS gaat doen. Weet je al waar en wat voor project? Als je wilt kun je hier links in het menu ergens je email-adres achterlaten, dan kan ik je privé mailen, mocht je vragen hebben.

Tot de volgende keer maar weer!